CYPR HISTORIA

Historia Cypru mogła by stanowić osnowę dla niejednego hollywoodzkiego filmu, w którym główne wątki i bohaterowie zmieniają się jak w kalejdoskopie. Najstarsze ślady osadnictwa na wyspie datowane są na okres neolitu (7000 – 3900 p. n.e.), odnaleziono je w osadach Khirokitia i Kavalassa. Od tego czasu Cypr zdążył jednak trafić we władanie Fenicjan, Greków, Asyryjczyków, Egipcjan, Persów i w końcu Rzymian.  Zaledwie przez 7 lat (1184-1191) Cypr był samodzielnym państwem pod rządami Isakiosa Komminosa, który co prawda wypowiedział posłuszeństwo Bizanacjum, jednak nie oparł się sile angielskiego króla Ryszarda Lwie Serce. Wkrótce angielski władca odsprzedał wyspę zakonowi templariuszy (1192). Jednak i oni nie zabawili na Cyprze zbyt długo, odsprzedając wyspę królowi Jerozolimy, Guy de Lustignanowi. Okres lustignanów trwał na Cyprze kolejne 300 lat, aż w 1489 trafił on w ręce Wenecjan. W 1571 Cypr został brutalnie podbity przez Turków i na kolejne 300 lat stał się częścią Imperium Osmańskiego. Był to wyjątkowo trudny okres dla mieszkańców wyspy, którzy mimo, że mogli pozostać przy własnej religii (prawosławie) musieli pogodzić się z panującymi w Imperium prawami. Powstanie przeciw okupantowi wybuchło w 1821, o jego rozniecenie Turcy oskarżyli duchowieństwo, brutalnie mordując wielu dostojników kościelnych i przywódców ludowych. Dopiero w 1878 sułtan zgodził się oddać Cypr pod władanie Imperium Brytyjskiego, ostatecznie Turcy zrzekli się praw do wyspy dopiero w 1923 roku (postanowienia traktatu w Lozannie). Chociaż od 1925 roku wyspa oficjalnie znalazła się pod panowaniem brytyjskim, niezadowoliło to Cypryjczyków (szczególnie pochodzenia greckiego), którzy marzyli, aby wyspa została przyłączona do Grecji. Wywołało to kolejne konflikty, które jednak musiały ustąpić miejsca toczącej się II wojnie światowej. Dopiero po jej zakończeniu odżyły nadzieje, na odzyskanie niepodległości, a uosabiał je arcybiskup Makarios II. Został on również pierwszym prezydentem niepodległej republiki Cypru (1960–1977). W tym samym roku wyspa została przyjęta do Organizacji Narodów Zjednoczonych i stała się częścią brytyjskiej wspólnoty narodów. Spokój na Cyprze nie trwał długo, już w 1963 doszło do wojny domowej między zamieszkującymi wyspę Grekami i Turkami. Krótkotrwały pokój na wyspie przywróciła interwencja ONZ w 1967, jednak już po 7 latach greccy nacjonaliści dokonali próby zamachu stanu, a władza przeszła w ręce junty wojskowej. Spotkało się to ze zdecydowaną odpowiedzią Turcji, która pod pozorem obrony interesów ludności tureckiej na wyspie wysłała na północ wysypy wojska, które w efekcie zniszczyły wiele miast i zmusiły blisko 200 tysięcy Cypryjczyków greckiego pochodzenia do porzucenia swoich domostw i ucieczki na południe. W 1975 roku na okupowanych przez Turków terenach proklamowano Federalne Państwo Tureckiej Republiki Cypryjskiej (od 1980 Turecka Republika Cypru Północnego). Od tego czasu trwa kolejny podział wysypy: 59% terenu należy do greckiej Republiki Cypru, 37% znajduje się pod panowaniem Turcji, a 4% powierzchni zajmuje strefa buforowa pod kuratelą ONZ, niewielką część wyspy nadal stanowią brytyjskie bazy wojskowe. Nadzieję na zjednoczenie Cypru miało przynieść rozszerzenie Unii Europejskiej o zjednoczoną wyspę, w efekcie jednak przeprowadzone referendum zakończyło się fiaskiem, a do wspólnoty 01.05.2004 przyjęta została wyłącznie Republika Cypru, co wywołało gwałtowny sprzeciw Turcji.